La Danse Macabre, czyli taniec śmierci. Późnośredniowieczna alegoria równości wszystkich wobec śmierci. Jeden z bardziej popularnych tematów w obrazach i literaturze końca XV i początku XVI wieku w Europie. Głównym elementem obrazów była spersonifikowana Śmierć w tanecznych objęciach z przedstawicielami różnych stanów, bez względu na pochodzenie, pełnione funkcje i wiek. Pierwsze znane malowidło przedstawiające "objęcia śmierci" pochodzi z Paryża. Pojawiło się na murze otaczającym Cmentarz Niewiniątek w latach 1424-1426. Aby zrozumieć "genezę" powstania malowidła spróbujmy zwizualizować panującą sytuację.

Wyobraźmy sobie Paryż w połowie XV wieku. Niedaleko Sekwany, na północnym brzegu mniej więcej od 500 lat istnieje miejsce będące źródłem dostaw żywności i innych artykułów dla 200 tysięcznego miasta. Les Halles. Odbywa się tam większość paryskiego handlu, co przyciąga również przestępczość, prostytucję i inne patologie. Dodajmy do tego brak systemu wywożenia śmieci, brak kanalizacji oraz lokalizację - dzielnica Hal została zbudowana w centrum miasta, co już w tamtych czasach generuje zatory i korki na sąsiadujących z dzielnicą ulicach. Obraz tego miejsca doskonale przedstawia początkowo scena filmu Pachnidło, gdzie na targu rybnym dziecko rodzi się wprost na ziemię pod straganem.

Aby obraz był pełny dodajmy do tego sąsiadujący z Halami Cmentarz Niewiniątek, czyli centralne miejsce pochówku paryżan. Nazwa, pomimo pierwszego skojarzenia, nie wskazuje na specjalne "cele" tego miejsca. Cmentarz od VIII wieku mieścił się obok Kościoła pod wezwaniem Rzezi Świętych Niewiniątek (tych zabitych przez Heroda) - stąd nazwa.
W tamtych czasach tylko zamożni mieszkańcy mogli zostać pochowani w trumnie. Większość zawijano w płótno i chowano płytko pod ziemią, tak, aby po kilku latach w tym samym miejscu móc pochować kolejnych zmarłych. A tych było wielu - od kilkudziesięciu lat trwała Wojna Stuletnia, a przez Europę przetoczyła się fala Dżumy, która ludność dużych miast zmniejszyła nawet o połowę.

Cmentarz nie był ogrodzony, a więc często na trawie pasły się świnie handlarzy z pobliskiego targowiska, a kiedy zaczęło brakować miejsca na handel, targu dobijano wprost nad świeżo przysypanymi ziemią zwłokami.

Można sobie wyobrazić panujący odór - wielkie targowisko i największy w mieście cmentarz. Wszystko w centrum wielkiego miasta.

To jednak nie wszystkie elementy. Ze względu na kurczące się możliwości grzebania zmarłych postanowiono usuwać z ziemi "oczyszczone" kości i składować je na powietrzu, tak, aby uległy szybszemu rozpadowi. W tym celu wybudowano wokół cmentarza budynki - w dolnej części znajdował się rodzaj galerii gdzie dokonywano czynności związanych z pogrzebem lub oczyszczaniem wydobytych z ziemi pozostałości, a na górnym poziomie .... gromadzono szkielety i czaszki.

Z pewnością taki widok połączony z ogólnie panującą atmosferą był wystarczającym motywem do namalowania na murze 15 alegorycznych malowideł. Na każdym znajduje się śmierć oraz inna figura, dla której śmierć miała być czymś nieuniknionym. Od tamtego czasu motyw tańca śmierci pojawia się w wilu innych obrazach i utworach literackich.
Ze względu na generowane uciążliwości i "przeciążenie zmarłymi" cmentarz i "murale" zostały zlikwidowane pod koniec XVIII wieku. Szczątki przewieziono do Katakumb Denfert-Rochereau w południowej części Paryża, gdzie wykorzystano wyrobiska dawnych kopalni. Można je zwiedzać do dnia dzisiejszego - oczywiście o ile nie przeraża nas widok tysięcy czaszek i kości.

Na terenie dawnego cmentarza znajduje się obecnie jedna z hal nowego centrum handlowego oraz Fontanna Niewiniątek. Trwa tutaj również realizacja projektu nowego centrum handlowego, rozbudowa jednej z głównych stacji przesiadkowych w Paryżu oraz kilka innych inwestycji, których doskonałą reklamą jest film poniżej.

Les Halles, voyage au coeur du Paris de demain przez parisleshalles

Warto wyszukać obrazy dla hasła "danse macabre". Niektóre utwory po dłuższej analizie robią naprawde duże wrażenie.

The Triumph of Death is an oil panel painting by Pieter Bruegel the Elder

Cmentarz Niewiniątek

Targ Les Halles w pobliżu cmentarza

Więcej informacji o Les Halles i historyczne zdjęcia można znaleźć na stronach:
- http://paris1900.lartnouveau.com/cartes_postales_anciennes/les_halles_de_paris.htm
- http://en.wikipedia.org/wiki/Danse_Macabre